De vaccinatiegraad van baby’s is onder de 90 procent gezakt. Deskundigen maken zich zorgen. Volgens het RIVM is er een kans op het uitbreken van ziektes als kinkhoest, mazelen en polio als de vaccinatiegraad lager is dan 95 procent. Ook jeugdarts en aios arts M+G bij het CJG Rijnmond, Ilona Konijn, ziet vaker ouders op consult die aarzelen over vaccinaties. In Trouw vertelt ze hoe ze daarmee omgaat.
Luisteren en in gesprek
De kern is: luisteren en in gesprek. ‘Er zijn veel verschillende redenen waarom ouders twijfelen. Soms zijn ze zelf bang voor naalden en vinden ze het daarom spannend. Ik probeer steeds in te gaan op de dingen waar de ouders het met mij over willen hebben. Dat zijn hele uiteenlopende gesprekken.’
Toch komen enkele argumenten steeds weer terug: geloofsovertuiging, gebrek aan vertrouwen in de overheid en de kritische prikkers.
Theorieën blijven circuleren
‘De kritische prikkers geloven soms dat hun kinderen autistisch kunnen worden van een vaccinatie’, zegt Konijn tegen de krant. ‘Terwijl autisme aangeboren is. De eerste tekenen van autisme, zoals achterstand op taal, spraak en ontwikkeling worden vaak duidelijk rond het tweede levensjaar van een peuter. En dat is ook het moment dat de kinderen sommige prikken krijgen. Een onderzoek uit de jaren 90 waarin een wetenschapper een verband legde tussen het mazelenvaccin en autisme is al lang geleden teruggeroepen, maar de theorie blijft circuleren.’
Ziekte weg, urgentie weg
Dan is er ook nog het idee van een deel van de vaccinatiesceptici dat inenten niet meer nodig is. ‘Soms denken ouders dat de mazelen en de bof onschuldige kinderziektes zijn die niet meer voorkomen. Of dat het beter is dat kinderen hun eigen afweersysteem ontwikkelen. Ik leg dan uit dat die ziektes juist bijna niet meer voorkomen dankzij het rijksvaccinatieprogramma. En dat ze onschuldig kunnen zijn, maar dat ze voor sommige kinderen desastreuze gevolgen hebben.’
Investeren in contact met de ouders
Wat de reden voor ouders ook is om te aarzelen of om vaccinaties rigoureus af te wijzen, jeugdarts Konijn steekt veel tijd in het contact met de ouders. Ze voert vaak meerdere gesprekken, is geduldig en luistert naar wat haar cliënten te vertellen hebben. ‘Dat helpt vaak meer dan terug te grijpen op de wetenschap. En op die manier kom je er meestal achter wat de daadwerkelijke reden van de vaccinatiescepsis is.’
Daarnaast geeft ze iedereen in haar spreekkamer alle informatie die beschikbaar is. Maar uiteindelijk is en blijft het een eigen keuze van de ouders.
Voor jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen die het lastig vinden om het gesprek aan te gaan met ouders die twijfelen, biedt het RIVM tips voor gespreksvoering.