Project Description

Tijdens mijn dagelijks rondje sociale media viel mijn oog op een Speld-berichtje: ‘Veel Afrikanen weigeren inenting ebola: ‘je kunt er autisme van krijgen’. Een prachtig voorbeeld van hoe bizar (en een beetje grappig) onze wereld in elkaar zit. En toch zit er een kern van waarheid in het bericht. ‘We kunnen [Congolese moeders] niet benaderen alsof het (hoogopgeleide) Europeanen uit de stad zijn.’ Wat ik bedoel zal ik je uitleggen. Dit is het eboladilemma voor de Arts Maatschappij en Gezondheid in de infectieziektebestrijding.

Vijf vliegtuigen

Dit zijn de feiten en cijfers. In de Democratische Republiek Congo (DRC) is sinds april 2018 een uitbraak van ebola gaande. Tot en met 20 augustus 2019 is bij 2.927 patiënten ebola vastgesteld, waarvan 1.961 zijn overleden. Ter illustratie: dat zijn 24 bussen vol met overledenen, ofwel 5 vliegtuigen. Onder de overledenen waren 830 kinderen, ofwel 36 overleden schoolklassen. DRC kampt niet alleen met ebola, maar ook met een humanitaire crisis. Het risico op verspreiding van ebola is lokaal en regionaal zeer groot. Wereldwijd is het risico op verspreiding laag.

Meer schoolklassen

Met andere woorden, voor de mensen in DRC is de situatie sowieso ernstig. Er is al jaren een burgeroorlog gaande, mensen zijn op de vlucht, er is geen eten. Er zijn cholera-uitbraken. Er is gele koorts en ernstige malaria. Daar bovenop komt dan opeens de ebola-uitbraak. Nog meer paniek, onrust en onveiligheid. In een land waar de gezondheidszorg niet optimaal functioneert en kinderen niet gevaccineerd worden, krijg je dan ook uitbraken van andere ziektes. In de eerste maanden van 2019 zijn meer dan 1.500 mensen overleden aan mazelen, voornamelijk kinderen. 65 overleden schoolklassen. Dat zijn meer schoolklassen dan er overleden zijn aan ebola! Verschrikkelijk.

Voorbereiding

De WHO, het Rode Kruis en Artsen Zonder Grenzen bieden op het moment alle humanitaire hulp die ze kunnen binnen de beschikbare fondsen, inclusief vaccinaties tegen ebola en mazelen. Ondertussen is Europa zich aan het voorbereiden. Is het mogelijk dat er een ebolapatiënt naar Nederland komt? Wie moet wat weten? Is er genoeg capaciteit en materiaal om iemand op te vangen? Allemaal nuttige vragen waar wij ons als Artsen Maatschappij en Gezondheid Infectieziektebestrijding bij het RIVM mee bezig houden.

Journaal van Acht Uur

Het risico op ebola houdt de gemoederen in Nederland bezig, zoals laatst bij de verdenking van Ebola in het Maasstadziekenhuis. Dat kwam groots uitgemeten in het Journaal van Acht Uur. Logisch natuurlijk, want wanneer komt ebola nu voor in Nederland? Maar het was dan ook inderdaad… geen ebola. Het risico dat een ebolapatiënt in Nederland opduikt is zeer klein. Dat een andere persoon besmet wordt door deze patiënt is daarnaast ook weer klein. Ebola kan je namelijk alleen oplopen door lichamelijk contact met lichaamsvloeistoffen van een zieke patiënt. Een ebolapatiënt besmet gemiddeld 1,5 andere mensen. Voor mazelen bijvoorbeeld, is dit gemiddeld 18 mensen. Voor het oplopen van mazelen hoef je dus echt alleen maar naast iemand in de wachtkamer te zitten, in tegenstelling tot ebola. Dit is nu typisch iets wat een arts Maatschappij en Gezondheid, infectieziektebestrijding, werkzaam bij de GGD of RIVM, je zomaar even kan vertellen.

Honderd dilemma’s

En daar heb je dan voor mij honderd dilemma’s in één voorbeeld: het eboladilemma. Het is natuurlijk geweldig dat wij de infectieziektebestrijding in Nederland zo goed voor elkaar hebben. Dat wij prima zijn voorbereid op een mogelijk geval van ebola op een spoedeisende hulp in Nederland. Dat moet ook goed geregeld zijn in Nederland. En mijn werk vind ik ook het mooiste werk wat er is (wat dacht jij dan?!). Maar dat is maar wat ironisch als je de situatie vergelijkt met DRC. Want waarom besteden wij alleen maar aandacht aan de situatie in Afrikaanse landen als er een risico is voor de westerse wereld, zoals bij ebola? Waarom is er in DRC wantrouwen tegenover de westerse hulpdiensten en het ebolavaccin? En waarom staan er tegelijkertijd in DRC wél rijen voor het halen van een mazelenvaccinatie? En waarom slaan Nederlandse moeders zo’n zelfde gratis levensreddende mazelenvaccinatie gewoon af? En zouden diezelfde Nederlandse moeders een ebolavaccinatie ook afslaan als het ooit zover zou komen? Of zouden zij daarvoor juist wél in de rij gaan staan?

Had de Speld toch gelijk: Congolese moeders zijn niet te vergelijken met Nederlandse moeders…

Sabine Bantjes is arts maatschappij en gezondheid in opleiding, profiel infectieziektebestrijding. Ze is werkzaam bij de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (LCI ) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
Twitter: @SabineBantjes
Instagram: @dokter_sab