Inge Jepkes (38) werkt bij Veilig Thuis, onderdeel van GGD Noord-Holland Noord. In de eerste helft van 2020 kwamen daar 2175 meldingen van huiselijk geweld binnen. Ongeveer 12 per dag. Landelijk gezien werden er ruim 64000 meldingen gedaan: 350 per dag (CBS). Een hoog aantal, zeker als je bedenkt dat er maar zo’n 60 vertrouwensartsen zijn.
Deze 60 vertrouwensartsen werken bij 26 Veilig Thuis organisaties in ons land. Bij Veilig Thuis komen meldingen binnen van vermoedens van geweld in een afhankelijkheidsrelatie. Bijvoorbeeld kindermishandeling, ouderenmishandeling of partnergeweld. Het kan gaan om fysiek of emotioneel geweld, om seksueel geweld, maar ook om financiële uitbuiting of psychische of lichamelijke verwaarlozing. De meldingen komen van politie of zorgverleners en van slachtoffers zelf, hun sociale netwerk of andere betrokkenen.
Het vak van vertrouwensarts
Inge Jepkes, vertrouwensarts in opleiding: ‘Na ontvangst van een melding schatten we de ernst van de situatie in en buigen de vertrouwensartsen zich over alles wat ‘medisch’ is. Is er zichtbaar letsel, verslaving, intoxicatie van het slachtoffer of een betrokkene, ziekte, medicijngebruik of psychische problematiek? We lezen de melding die binnenkomt en het dossier en zetten daar met een multidisciplinair team aandachtspunten bij die in relatie kunnen staan met veiligheid. Veilig Thuis is geen hulpverlenende instantie, maar heeft een coördinerende taak. Veilig Thuis ziet erop toe dat de veiligheid van een kwetsbare zo veel mogelijk hersteld wordt en geborgd blijft en inventariseert wat nodig is aan hulp en wat de betrokkene zelf kan. Soms gaan we langs bij de betrokkene, thuis, op school of in het ziekenhuis. We gaan in gesprek en doen lichamelijk onderzoek.’
Toevalstreffer
Inge kwam zelf min of meer toevallig bij Veilig Thuis terecht. ‘Ik wilde begin 2018 de nieuwe opleiding tot forensisch arts gaan doen, maar de opleiding werd uitgesteld. In de tussentijd ben ik bij Veilig Thuis gaan werken en heb ik me aangemeld voor de (oude) opleiding tot vertrouwensarts. Eenmaal bij Veilig Thuis ontdekte ik hoe interessant en afwisselend het werk is. Nu ga ik beide beroepen combineren. Op 1 februari ben ik afgestudeerd als forensisch arts en in september 2021 start ik met de nieuwe opleiding tot vertrouwensarts. De uitdaging van dit vak? Goed inschatten wat er achter een melding schuilt. Je moet neutraal naar de situatie kijken en alles in kaart brengen. Vervolgens proberen we met de betrokkenen afspraken te maken. We moeten de onveiligheid wegnemen. Dat kan of lukt niet altijd.’
Heftige casuïstiek
‘We overleggen ook met gemeenten, ziekenhuizen, de Raad voor de Kinderbescherming en de politie. Dat je met al die ketenpartners samenwerkt en overal komt, maakt het vak afwisselend en leuk. Geen dag is hetzelfde. Er kan elk moment een spoedmelding binnenkomen, waardoor je op stel en sprong op huisbezoek moet. We krijgen te maken met heftige casuïstiek. In het begin stuiten we vaak op weerstand, zeggen mensen: ‘Er is niks aan de hand’. Tja. Wij doen niet aan waarheidsvinding, we zijn niet de politie en ook niet de instantie die de maatregel gaat uitvoeren. Maar je moet alle scenario’s afwegen en zo nodig instanties inschakelen. Kindermishandeling en huiselijk geweld komen in alle lagen van de bevolking voor en kunnen onzichtbaar zijn. Je moet een bepaalde overview kunnen hebben. Door verhalen heen kunnen prikken. En je moet het gesprek durven aangaan en vertrouwen winnen. Daarom zijn goede communicatieskills in dit vak wezenlijk.’
Beroepsnorm
‘We gaan in gesprek met de houding van: het gaat niet goed, we gaan jullie helpen, waar zit de pijn, hoe kunnen we het beter doen? Dan merk je dat ze bijdraaien, durven toegeven: er is wel hulp nodig. Wat mij enorm motiveert, is als we in schrijnende situaties tóch de pleger zover krijgen hulpverlening aan te gaan, zodat je dat gezin helpt om een betere toekomst tegemoet te gaan. Soms zijn mensen zelf ook opgelucht dat het is uitgekomen. Heel af en toe worden we bedankt voor onze hulp. Niet vaak, dus dat is extra bijzonder. Een ander onderdeel van ons werk is advies geven aan medici en paramedici die twijfelen of ze melding moeten doen. Zij hebben een vertrouwensband opgebouwd met hun patiënten. Sommigen vinden het een soort verraad als je melding doet. Maar het is een signaal dat je je zorgen maakt en dat je graag wilt dat deze mensen hulp krijgen. Bovendien is er een professionele meldcode, het is een beroepsnorm. Melding doen hoort bij het goed uitoefenen van je vak.’
Geweldsspiraal doorbreken
‘Wat wij doen, kan enorm effect hebben. Vaak is er sprake van een intergenerationele geweldsspiraal; geweld dat van ouder op kind overgaat en maar doorgaat en doorgaat. Veel daders zeggen: ik werd ook geslagen, ik wil dit niet maar ik ben machteloos in deze situatie. Als wij een knip kunnen zetten in die keten… Dat is speciaal.’
Een boost
In 2021 start een nieuwe opleiding tot vertrouwensarts. ‘Ik zit in de opleidingscommissie. We willen het vak graag een boost geven. Want vertrouwensartsen zijn hard nodig, dat blijkt wel uit de cijfers aan het begin van dit verhaal. Bij een groot aantal van de meldingen is het nodig om er met een medische blik naar te kijken. Dus we zijn hard bezig, we geven veel voorlichting, we zijn actiever en meer “out there”. We moeten goed vertellen waar we voor staan. Een veilig thuis voor iedereen.’
