Project Description

Deze zomer heb ik een ongelooflijk mooie rondreis gemaakt door Kenia en Tanzania met mijn aanstaande man en drie puberkinderen. Een indrukwekkende reis langs wilde dieren op safari én langs verschillende culturen.

Kinderen als herders

Langs de wegen van Kenia zien we Masai kinderen van een jaar of vijf een kudde geiten drijven. Hoewel de overheid onderwijs voor kinderen verplicht stelt, vertelt onze gids en chauffeur, gaan deze kinderen vaak niet naar school. De Masai zijn vasthoudend als het gaat om hun tradities. Onderwijs past daarmee niet altijd in hun manier van leven. Het semi-nomadisch bestaan zorgt ervoor dat deze kinderen jong volwassen worden en de tradities in stand blijven. Tegelijkertijd beperkt het de jeugd in hun mogelijkheden voor de toekomst door gebrek aan onderwijs.

Om in de westerse maatschappij een eerlijke kans te hebben en een bijdrage te leveren aan de samenleving is onderwijs onmisbaar. Het zet mij aan het denken: hoe zit dat hier? Is onderwijs echt nodig voor de Masai om te leven, gelukkig te zijn en de tradities voort te zetten? En wat ik me ook afvraag terwijl ik naar de kinderen kijk die hun kudde hoeden: wie ben ik om hier een mening over te hebben?

Onderwijs en brutale vrouwen

‘Can a man marry more than one woman?’, vraag ik onze gids in Tanzania. Hij kijkt me met een niet-begrijpende blik aan: ‘‘Yes of course’. Mijn dochter van 15 jaar loopt achter mij, ik voel haar spanning over of ik míjn mening hierover even voor mij kan houden. Ik besluit het onderwerp van gesprek terug te brengen naar onderwijs. Op mijn vraag of alle kinderen hier naar school gaan antwoordt hij gelukkig bevestigend. Wel geeft de jonge gids van midden 20 aan dat meisjes daardoor steeds brutaler worden naar mannen. Omdat ze meer kansen krijgen om zelf ook geld te verdienen. Een ontwikkeling die hij niet kan waarderen. Ik lach in mijzelf, ik hou wel van brutale vrouwen.

Culturen beleven vanuit het vluchtelingenteam

Van Afrika terug naar ons kikkerlandje, waar ik meewerk met het vluchtelingenteam van GGD Kennemerland. Vluchtelingenkinderen in Nederland ervaren vaak een flinke cultuurschok. In Nederland mag veel meer en is er een hogere tolerantie voor sociale omgang. In gesprek met vluchtelingen uit onder andere Syrië, Eritrea, Irak, Colombia en Somalië realiseer ik mij steeds meer hoe intens het moet zijn voor ouders en hun kinderen om een bestaan op te bouwen in een veel vrijer land, waar het heel normaal is om een eigen mening te hebben en deze te uiten. En dan is er natuurlijk ook nog de spanning over het wel of niet krijgen van een verblijfsstatus.

Alle vluchtelingenkinderen krijgen in Nederland onderwijs aangeboden, gezondheidszorg, ondersteuning en behandeling waar nodig. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen jongens en meiden, cultuur of religie. Deze kinderen maken zo kennis met de Nederlandse vrijheid, normen en waarden. Ouders van de kinderen hebben uiteraard ook invloed op hoe hun kinderen opgroeien en welke normen en waarden zij meekrijgen. De gemengde invloeden van de Nederlandse cultuur en die van de eigen ouders kan ook voor tegenstrijdigheden zorgen. Worden meisjes hier brutaal doordat zij naar school gaan? Is het vanzelfsprekend dat een jongen na het voortgezet onderwijs verder leert en voor meiden niet?

Oprecht open blik

Ik ben dankbaar dat ik zoveel nieuwe culturen van dichtbij mag ervaren. Ik heb geleerd dat kijken door je eigen bril maakt dat je een andere cultuur nooit écht kan zien, want je bent bevooroordeeld. En dat gaat natuurlijk beide kanten op. Want wij als gezin met drie kinderen, maar (nog) niet getrouwd, hebben ook aardig wat wenkbrauwen doen fronsen in Afrika.

In alle gesprekken met ouders en hun kinderen probeer ik mijn blik open te houden. Ik wil graag leren en proberen te begrijpen hoe het in andere culturen werkt. Voor mij is het normaal dat mannen en vrouwen gelijk zijn aan elkaar. Brutaal zijn mag best, mits het respectvol is, je rekening houdt met de ander en zelf ook openstaat voor feedback. Het is in elk gesprek met ouders en hun kinderen weer aftasten waar de ruimte zit.

Ik wil naast ouders en jeugdigen staan, in plaats van tegenover hen. Ik wil de jeugdarts zijn waar ouders en kinderen alles aan durven vertellen, je deelgenoot maken van hun cultuur en de daarbij horende normen en waarden. Dán kan ik mensen pas echt goed helpen met mijn adviezen en begeleiding. Op weg naar een gelukkig leven in Nederland, met aandacht voor de culturele achtergrond van eenieder.

Foto bovenin: een Kanga – een omslagdoek – met de boodschap: ik wens je het allerbeste.  (Eigen foto van Fleurtje)

Fleurtje Schornagel