Beeldschermgebruik onder kinderen: op zoek naar balans

13-07-2020 De mobiele telefoon, tablet en laptop zijn niet meer weg te denken uit onze maatschappij. We kunnen en willen als samenleving niet om deze digitale apparaten heen, maar wijs omgaan met schermen is noodzakelijk voor de volksgezondheid. ‘Er wordt nog te veel behandeld, terwijl er juist zoveel te voorkómen is op het gebied van oogklachten.’ Arts M+G, opleider en onderzoeker Vasanthi Iyer over beeldschermgebruik, ooggezondheid en het belang van context.

Cijfers uit Azië tonen aan dat 80% tot 90% van de 17 en 18 jarigen bijziend is, in 1955 was dit 20%. Ook in Europa wordt een probleem gesignaleerd; de helft van de Europese jongeren is bijziend en het aantal kinderen met oogproblemen groeit. Hoe vroeger je bijziend wordt, hoe groter de kans op ernstige oogklachten of blindheid. ‘Toename lijkt te maken te hebben met veranderende leefstijl. Meer mobiele telefoons en minder naar buiten, dat zijn de meest invloedrijke aspecten op ooggezondheid. En ja, natuurlijk spelen ook genetische factoren een rol, maar dat geldt maar bij zo’n 12% van de bijziendheidsklachten.’

Dopamineboost voor de ogen
Gebruikmaken van mobiele telefoons en andere schermen vindt Vasanthi Iyer niet verkeerd, het brengt ons als individu en maatschappij ook veel moois. ‘Maar we moeten wel op zoek naar de juiste balans’. De gouden tip is eigenlijk heel simpel: ga naar buiten! Het advies is om kinderen dagelijks tenminste twee uur buiten te laten spelen. ‘Buitenlucht en natuurlijk licht geven een extra dopamineboost waardoor kinderogen zich gezond kunnen ontwikkelen. Binnen is dit licht niet te evenaren. Voor sommige ouders lijkt dit lang, twee uur buiten zijn, maar als we het meer weten te integreren in ons dagelijks leven dan valt dat reuze mee.’ Ze pleit er dan ook voor om onze levens meer buiten te organiseren: ‘lekker naar speeltuinen, gedeeltelijk buiten onderwijs, vaker buiten eten, fietsen in plaats van de auto, dat soort zaken.’

Bewustwording creëren
Vasanthi zet zich in om mensen bewust te maken van risico’s, maar vooral om hen te wijzen op mogelijkheden om slim om te gaan met digitale media. Heel concreet formuleerde ze met collega’s uit het land een eenvoudige methode om kinderen en ouders hierbij te helpen: de 20-20-2 methode. Na 20 minuten beeldschermgebruik, 20 seconden je ogen ontspannen en maximaal 2 uur per dag achter het scherm. ‘Concrete tools helpen bij het creëren van bewustzijn, onder ouders én kinderen’. Ook doet ze veel onderzoek naar het onderwerp. In april publiceerde ze samen met kinderarts Noor Landsmeer en hoogleraar sociale geneeskunde Menno Reijneveld het artikel Verantwoord beeldschermgebruik – adviezen om bijziendheid onder jongeren te beperken. En vanaf dit jaar is Vasanthi aan de slag als buitenpromovendus waarbij ze zich richt op vermijdbare slechtziendheid in relatie tot omgeving.

Kijken naar context
Nederland is heel ver in het behandelen van oogproblemen, maar er is nog veel meer winst te behalen in het voorkomen van oogaandoeningen. ‘De context, de omgeving van kinderen, is daarin essentieel. De arts M+G is zo’n contextkijker en speelt daarom een belangrijke rol. Als je als jeugdarts bijvoorbeeld een kind ziet, kijk je naar de sociale omgeving, de gezondheid, genetische persoonlijkheid, de fysieke omgeving, leefstijl, al dat soort factoren. Niet alleen maar een oog of rug, het is de hele context wat maakt dat een kind zich ontwikkelt.’ Ze noemt corona als voorbeeld waarbij je goed kunt zien hoe onmisbaar de context is. ‘Je moet zorgen dat de hele maatschappij zich anders gaat gedragen als je het probleem op wilt lossen. Bij het verminderen van schermgebruik in het belang van gezonde ogen, is dat eigenlijk niet anders.’ En om het beeldschermgebruik te beperken onder kinderen is het gedrag van ouders nog altijd minstens zo belangrijk. Goed voorbeeld doet goed volgen. ‘Dus leg weg die telefoon als je thuiskomt en ga naar buiten.’

Vasanthi Iyer is arts M+G en opleider van jeugdartsen bij TNO. Daarnaast is ze ambassadeur Visus InZicht en doet ze op dit moment als buitenpromovendus onderzoek naar vermijdbare slechtziendheid in relatie tot omgeving.