30 september 2023 | Waar je geboren bent, waar je opgroeit, waar je woont en werkt: voor de gezondheid van mensen is de omgeving belangrijk. Hananja Boonen, arts M+G/jeugdgezondheid en stafarts bij GGD Zuid-Limburg ziet het dagelijks om zich heen en gaat de strijd aan. ‘Gezonde keuzes maken, moet gemakkelijker worden.’

‘Laatst reed ik door Brunssum, door een arme, versteende wijk. Daar wonen mensen in kleine rijtjeshuizen aan een drukke weg met een mini-voortuin vol tegels. Een speelplek voor de kinderen is er niet in de wijk, uitlaatgassen en lawaai van verkeer des te meer. Het verbaast me niet dat er in zo’n wijk meer gezondheidsproblemen voorkomen. Zoals longproblemen door luchtvervuiling en meer overgewicht, omdat er bijvoorbeeld niet buiten gespeeld kán worden. Het maakt echt uit waar je geboren bent.’ 

‘Zijn moeder had ik vroeger ook al op consult’

De leefomgeving en gezondheidsproblemen die daaruit voort kunnen komen, gaan vaak van generatie op generatie over. Dat leerde Hannanja al snel, toen ze begon als jeugdarts. ‘Oudere collega’s gaven aan dat ze de vader of moeder van een kind vroeger ook zagen, met dezelfde problemen. En als er niets gebeurt, is de kans groot dat de kinderen van die kinderen over twintig jaar ook weer bij ons terechtkomen, met dezelfde gezondheidsklachten.’ 

Omgeving aanpassen

Hananja wil die vicieuze cirkel doorbreken en het verschil maken voor meer mensen dan alleen de individuele patiënt. ‘Daarom heb ik de 2e fase-opleiding tot arts M+G gedaan. Nu werk ik op populatieniveau aan de gezondheid van alle kinderen in Zuid-Limburg tegelijk en kan ik meer impact maken.’ Een mooi voorbeeld is de gezonde schoollunch: de GGD in Zuid-Limburg zorgde er samen met andere organisaties voor dat op veel scholen in de regio kinderen élke dag een gezonde lunch krijgen aangeboden. ‘Om kinderen kennis te laten maken met dat het ook anders kan.’ 

In de praktijk blijkt het namelijk best lastig om de mensen die het ’t hardst nodig hebben te bereiken, merkt Hannanja: ‘Je kan tegen de ouders zeggen dat ze hun kinderen gezondere voeding moeten geven, maar ze hebben het geld er niet voor. Of ze zitten al decennia in dat patroon. Ze zijn zelf ook zo opgevoed. De omgeving aanpassen, zodat de gezonde keuze de makkelijkere keuze wordt. Daar richten we ons op met de schoollunch.’ 

Besef sijpelt door

Sijpelt dat besef dan via de kinderen door naar de ouders van het gezin? ‘Ja, dat is onderzocht en we zien nu al positief effect op de ouders’, zegt Hananja. ‘Maar je doet dit ook voor de volgende generatie. Je wil dat die kinderen later hun eigen kinderen gezondere gewoontes aanleren. Zo’n gezonde lunch op school is ook beleid voor de toekomst.’ 

Groenere en gezondere leefomgeving

De belangrijkste motivatie van Hananja? Werken aan een gezonde toekomst voor iedereen. En hoewel het probleem hardnekkig is, ziet ze positieve ontwikkelingen. ‘Het bewustzijn groeit, ook bij bijvoorbeeld gemeenten. Wethouders kijken vaker naar de lange termijn. Ze zien hoe belangrijk groen en speelplekken in een wijk zijn. Maar er is een verschil tussen willen en kunnen, want ik zie in mijn regio ook dat gemeenten beperkte mogelijkheden hebben. Omdat er weinig geld of expertise beschikbaar is. Dan is het lastig om wezenlijke stappen te zetten voor een betere, groenere en gezondere leer- en leefomgeving. Maar in gesprekken met die gemeenten zie je wel dat het inzicht begint te landen: It takes a healthy village to raise a healthy child’.