UTRECHT – 2 juli 2019. Onrust onder de bevolking tegengaan. Dat is een van de opdrachten die artsen medische milieukunde hebben. De eikenprocessierups is zo’n onruststoker. De haren van het diertje zorgen voor benauwdheid, luchtweginfecties, zere ogen en vooral extreme jeuk. Bij de ingezette intensivering van de aanpak vormen artsen medische milieukunde een belangrijke schakel.

Een aantal dagen geleden wees minister Schouten van LNV het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen (KAD) in Wageningen aan als landelijk informatiecentrum. Van hieruit zal het voorkomen en bestrijden van de eikenprocessierups worden gecoördineerd. Omdat de overlast hand over hand toeneemt, stellen experts, waaronder artsen medische milieukunde, op zeer kort termijn een actieplan op waar gemeenten mee uit de voeten kunnen.

Bacteriënpreparaat

Hoe dat actieplan precies in zijn werk zal gaan, is nog onduidelijk. Een van de belangrijkste problemen is nu nog dat gemeenten zelf mogen bepalen op welke manier ze de rups willen aanpakken. Ze verzinnen zelf maatregelen of doen soms, omdat ze het te duur vinden, ook helemaal niets. Volgens arts en medische milieukundige Henk Jans, lid van het Kenniscentrum Eikenprocessierups, zou het voor gemeenten verplicht moeten zijn om de rupsen met een bacteriënpreparaat te lijf te gaan. Dat heeft in Sittard tot een reductie van 50% van de populatie van de eikenprocessierups gezorgd, zegt hij in een artikel van RTL Nieuws. Nadeel is wel dat deze methode prijzig is.

Lievelingseten

Naast bestrijding moet de focus ook op preventie zijn gericht. Contact vermijden met (nesten van) rupsen staat bovenaan dat lijstje. Maar omdat de haartjes tot honderd meter verderop kunnen neerdalen, is contact niet uit te sluiten. Zeker in gebieden met veel eikenbomen – eikenbladeren zijn niet het enige, maar wel het lievelingseten van deze rups – is het vooral van belang om kleren te dragen die weinig blote huid prijsgeven. Vergeet ook een bril of zonnebril niet, een haartje in het oog kan een hoornvliesontsteking veroorzaken.

Plakband

Desondanks zullen er ook de komende weken vele Nederlanders last krijgen van de haartjes van de eikenprocessierups. Behalve afspoelen met water en verzachtende zalfjes, worden nog twee wat meer onorthodoxe behandelingen vaker genoemd, te weten:

• Het verwijderen van de rupshaartjes met plakband. Dat werkt prima, alternatieven werken minder goed: kledingrollers hebben te weinig plak- en trekkracht, ducttape trekt bijna al je eigen haartjes mee;
• Verwarmen van de jeukende plek met een haarföhn. Hierdoor zou het eiwit in het gif stollen, waarna de uitslag verdwijnt. Dit kan  volgens milieuarts Jans eventueel een beetje werken als de haartjes nog op de huid liggen. Als het lichaam echter al begonnen is met zijn afweerreacties (jeuk, bulten), dan zal verwarmen met een föhn niets meer uithalen. Verder moet je heel goed uitkijken dat je de föhn niet te lang op de huid houdt, want dan kunnen er brandwondjes ontstaan. Je kunt echt veel beter spoelen met warm water en insmeren met een verzachtende zalf.

Meer weten over hoe je als arts M&G met deze kwesties te maken hebt? Kijk op het profiel Arts medische milieukunde